Praca w Niemczech - wszystko co należy wiedzieć przed wyjazdem

Niemiecki rynek pracy - dlaczego wciąż przyciąga?

Niemiecka gospodarka to prawdziwy motor europejskiej prosperity. Jako największa gospodarka Europy, Niemcy oferują niezwykle zróżnicowany rynek pracy - od przemysłu motoryzacyjnego, przez logistykę, rolnictwo, budownictwo, aż po zaawansowane technologie.

Chroniczny niedobór pracowników, starzejące się społeczeństwo i niski poziom bezrobocia (około 3%) tworzą korzystne warunki dla zagranicznych pracowników. Niemcy potrzebują Polaków - w wielu sektorach gospodarki po prostu nie ma wystarczającej liczby lokalnych kandydatów.

"Niemiecka gospodarka jest uzależniona od pracowników z Europy Wschodniej. Bez Polaków, Rumunów i Bułgarów załamałyby się kluczowe sektory - od mięsnego po budowlankę. To daje nam realną siłę przetargową" - wyjaśnia Joanna Mazurek-Schmidt, doradczyni ds. rekrutacji międzynarodowych w Berlinie.

"Ogłoszenia pracy w Niemczech wśród Polaków cieszą się niesłabnącym powodzeniem, mimo zastoju gospodarczego, panującego za Odrą" - wyjaśnia Marek Tokarzewski z portalu https://praca-niemcy24.pl/, w którym publikowane jest ponad 500 ogłoszeń pracy w Niemczech miesięcznie.

Praca bez znajomości języka niemieckiego - realne możliwości

Jednym z najczęstszych pytań jest: czy można pracować w Niemczech bez znajomości języka niemieckiego? Odpowiedź brzmi: tak, ale z ograniczeniami. Możliwości zależą od sektora i typu pracy.

W branżach takich jak produkcja, logistyka, budownictwo czy rolnictwo znajomość niemieckiego nie jest konieczna na stanowiskach fizycznych. Wiele zakładów zatrudnia międzynarodowe zespoły, gdzie językiem komunikacji jest uproszczony angielski lub nawet polski - szczególnie w firmach, gdzie Polacy stanowią znaczący odsetek pracowników.

Instrukcje BHP, procedury operacyjne i szkolenia są zazwyczaj dostępne w kilku językach, w tym po polsku. Polskojęzyczni brygadziści, kierownicy zmian czy koordynatorzy są standardem w zakładach zatrudniających dużo Polaków.

"Na hali produkcyjnej w BMW pracuje nas około 200 Polaków. Nikt nie wymaga od nas perfekcyjnego niemieckiego. Kierownik zmiany mówi po polsku, instrukcje są po niemiecku i po angielsku, na produkcji liczy się umiejętność, nie gramatyka" - opowiada Krzysztof Urbaniak, pracownik fabryki samochodowej w Bawarii.

Jednak długoterminowa kariera, awans czy praca na stanowiskach nieprodukcyjnych praktycznie wymagają znajomości niemieckiego. Język to klucz do pełnej integracji i lepszych możliwości zawodowych. Praca od zaraz w Niemczech dostępna jest praktycznie dla każdego, nawet jeśli nie zna się języka niemieckiego.

Produkcja przemysłowa - serce niemieckiej gospodarki

Praca na produkcji w Niemczech to najpopularniejsza opcja dla polskich pracowników. Niemcy to dom światowych koncernów motoryzacyjnych (Volkswagen, BMW, Mercedes-Benz, Audi), producentów elektroniki (Siemens, Bosch), chemii (BASF, Bayer) oraz przemysłu maszynowego. Stanowiska operatorów linii produkcyjnych, monterów, pracowników kontroli jakości czy pakowaczy często nie wymagają zaawansowanej komunikacji. Praca odbywa się w systemach zmianowych - wczesna (6:00-14:00), popołudniowa (14:00-22:00) i nocna (22:00-6:00).

Wynagrodzenie w produkcji wynosi zazwyczaj 2,200-3,200 EUR brutto miesięcznie (około 1,500-2,200 EUR netto po podatkach). Praca zmianowa z dodatkami nocnymi i weekendowymi może zwiększyć zarobki do 3,500-4,500 EUR brutto (2,400-3,000 EUR netto).

Największe centra przemysłowe znajdują się w Badenii-Wirtembergii (Stuttgart), Bawarii (Monachium, Ingolstadt), Nadrenii Północnej-Westfalii (Düsseldorf, Kolonia) oraz Dolnej Saksonii (Wolfsburg).

Magazyny i logistyka - rosnący sektor

Niemcy to centrum logistyczne Europy. Praca magazyniera to stabilna opcja zatrudnienia przez cały rok w centrach dystrybucyjnych obsługujących niemiecki i europejski rynek.

Kompletowanie zamówień (picking), pakowanie, obsługa skanerów, załadunek i rozładunek - to zadania dostępne z podstawowym niemieckim lub angielskim. Systemy magazynowe WMS są intuicyjne, często z interfejsami wielojęzycznymi.

Standardowe wynagrodzenie magazyniera to 2,000-2,800 EUR brutto miesięcznie (około 1,400-1,900 EUR netto). Pracownicy z uprawnieniami na wózki widłowe (Staplerschein) zarabiają 2,300-3,200 EUR brutto (1,600-2,200 EUR netto). Praca w systemie zmianowym zwiększa zarobki o 15-30%. Największe centra logistyczne znajdują się wokół głównych węzłów transportowych: Frankfurt nad Menem, Hamburg, Berlin, Düsseldorf. Firmy takie jak Amazon, DHL, DB Schenker stale poszukują pracowników.

Transport i praca kierowcy - mobilne zarobki

Praca kierowcy w Niemczech to atrakcyjna opcja dla osób posiadających odpowiednie kwalifikacje. Kierowcy ciężarówek, dostawcy, kurierzy oraz kierowcy transportu publicznego są ciągle poszukiwani. Polskie prawo jazdy jest w pełni uznawane w Niemczech. Dodatkowe atuty to: karta kierowcy cyfrowego, certyfikat ADR (transport materiałów niebezpiecznych), doświadczenie w transporcie międzynarodowym.

Kierowcy ciężarówek zarabiają 2,500-3,800 EUR brutto miesięcznie (1,700-2,600 EUR netto) w transporcie krajowym, a w międzynarodowym 3,000-4,500 EUR brutto (2,000-3,000 EUR netto). Kierowcy dostawczy otrzymują 2,200-3,000 EUR brutto (1,500-2,000 EUR netto). Do wynagrodzeń dochodzą diety, dodatki za nocleg i wyżywienie, które mogą stanowić znaczący dodatek. Niemieckie przepisy dotyczące czasu pracy kierowców są ściśle egzekwowane, co chroni przed wyzyskiem.

"Transport w Niemczech to dobrze płatna praca, ale wymaga dyscypliny. Tachografy są kontrolowane, przerwy obowiązkowe, za przekroczenie czasu jazdy mandaty są astronomiczne. Ale jeśli grasz fair, zarobisz uczciwie" - podkreśla Marek Sobański, kierowca międzynarodowy z dziesięcioletnim stażem.

Budownictwo - tradycyjnie dla fachowców

Niemiecka branża budowlana od lat zatrudnia tysiące Polaków. Praca na budowie dostępna jest zarówno dla wykwalifikowanych fachowców jak i pomocników budowlanych. Polscy rzemieślnicy - murarze, tynkarze, cieśle, monterzy instalacji, dekarze - cieszą się doskonałą opinią w Niemczech. Słyną z wysokiej jakości wykonania, pracowitości i rzetelności.

Wynagrodzenia są bardzo zróżnicowane: pomocnicy budowlani zarabiają 2,000-2,800 EUR brutto (1,400-1,900 EUR netto), wykwalifikowani rzemieślnicy 2,800-4,200 EUR brutto (1,900-2,800 EUR netto), a specjaliści z certyfikatami Meister mogą liczyć na 4,000-6,000 EUR brutto (2,700-4,000 EUR netto).

Niemcy wymagają przestrzegania surowych norm bezpieczeństwa i jakości. System Mindestlohn (płaca minimalna w budownictwie) zapewnia, że nawet pracownicy tymczasowi otrzymują uczciwe wynagrodzenie. Od 2024 roku minimalna stawka w budownictwie to około 13-15 EUR brutto za godzinę.

Sprzątanie - stabilna praca przez cały rok

Praca przy sprzątaniu w Niemczech to sektor praktycznie bez barier językowych. Zadania są standardowe, procedury jasne, kontakt z klientami ograniczony. Sprzątanie biur, szkół, szpitali, hal produkcyjnych, hoteli czy gospodarstw domowych - każda opcja jest dostępna. Wiele firm sprzątających zatrudnia polskich koordynatorów, którzy wprowadzają nowych pracowników.

Wynagrodzenie wynosi 1,800-2,500 EUR brutto miesięcznie (około 1,300-1,700 EUR netto) w pełnym wymiarze godzin. Stawka godzinowa waha się od 12 do 15 EUR brutto. Specjalistyczne sprzątanie (medyczne, przemysłowe) oferuje wyższe stawki - 2,200-3,000 EUR brutto (1,500-2,000 EUR netto).

Wielu Polaków pracuje na własny rachunek jako Gewerbetreibende (prowadzący działalność gospodarczą), oferując usługi sprzątania bezpośrednio niemieckim klientom. Przy solidnej bazie klientów możliwe są zarobki 2,500-4,000 EUR netto miesięcznie.

Praca sezonowa - od rolnictwa po turystykę

Praca sezonowa w Niemczech to model popularny wśród osób szukających krótkoterminowych zarobków. Sezon w rolnictwie trwa od kwietnia do października, z różnymi szczytami w zależności od upraw.

Praca przy zbiorach

Zbiory w gospodarstwach rolniczych to klasyczna sezonówka. Truskawki, maliny, szparagi, jabłka, winogrona - Niemcy mają rozwinięte rolnictwo wymagające tysięcy rąk do pracy w sezonie.

Praca jest fizyczna, często akordowa - im więcej zbierzesz, tym więcej zarobisz. Wynagrodzenie waha się od 10-14 EUR za godzinę lub 40-80 EUR dziennie przy systemie akordowym. Doświadczeni pracownicy w sezonie szparagów mogą zarabiać 100-150 EUR dziennie.

Większość gospodarstw zapewnia zakwaterowanie na miejscu - kontenerów mieszkalnych, barakach lub domach pracowniczych. Koszt wynosi zazwyczaj 5-10 EUR dziennie, potrącane z wynagrodzenia.

"Sezonówka w Niemczech to ciężka praca, ale realne pieniądze. Przez trzy miesiące zbierania szparagów mogłem odłożyć 6,000-7,000 EUR. To więcej niż zarabiam rocznie w Polsce" - dzieli się doświadczeniem Tomasz Wójcik, pracownik sezonowy z pięcioletnim stażem.

Rola agencji rekrutacyjnych

Niemieckie agencje pracy tymczasowej (Zeitarbeitsfirmen) odgrywają kluczową rolę w zatrudnianiu polskich pracowników, szczególnie w produkcji, logistyce i rolnictwie. Model działania jest dobrze wypracowany i regulowany prawnie.

Zakwaterowanie przez agencję

Większość agencji specjalizujących się w pracownikach z zagranicy zapewnia zakwaterowanie. Standard jest różny - od przyzwoitych mieszkań współdzielonych po przeludnione pokoje w starych budynkach.

Koszt zakwaterowania jest potrącany z wynagrodzenia i wynosi zazwyczaj 200-400 EUR miesięcznie za pokój w mieszkaniu współdzielonym. Cena powinna obejmować media, internet i podstawowe wyposażenie. Przed podpisaniem umowy warto zapytać o standard zakwaterowania i poprosić o zdjęcia.

"Zakwaterowanie to loteria. Miałem agencję, która dała mi przyzwoite mieszkanie z Polakami - każdy swój pokój, czysto, blisko pracy. Ale kolega trafił do agencji, gdzie siedmiu facetów mieszkało w trzypokojowym mieszkaniu. Zawsze sprawdzaj opinie" - ostrzega Krzysztof Urbaniak.

Transport do miejsca pracy

Większość agencji organizuje transport zbiorowy do miejsca pracy. Busy lub samochody odbierają pracowników z miejsc zakwaterowania i dowożą do zakładów. Usługa jest zazwyczaj bezpłatna lub symboliczna (20-50 EUR miesięcznie).

Dla pracowników preferujących niezależność, Niemcy mają doskonale rozwinięty transport publiczny. Miesięczny bilet w większych miastach to 60-100 EUR. Wiele osób dojeżdża rowerem - infrastruktura rowerowa jest bardzo dobra.

Rezydent i opieka pracownika

Większe agencje zatrudniają polskojęzycznych rezydentów lub koordynatorów, którzy wspierają pracowników w codziennych sprawach. Pomagają w rejestracji w urzędzie (Anmeldung), otwieraniu konta bankowego, uzyskaniu numeru podatkowego (Steuer-ID), tłumaczeniu dokumentów.

Dobry rezydent to nieoceniona pomoc, szczególnie w pierwszych tygodniach. Odpowiada na pytania, rozwiązuje problemy mieszkaniowe, pośredniczy między pracownikiem a pracodawcą, pomaga w nagłych sytuacjach.

Niestety, nie wszystkie agencje oferują taki poziom wsparcia. Niektóre traktują pracowników wyłącznie jako zasób, bez realnej troski o ich dobrostan.

Formalności administracyjne w Niemczech

Po przyjeździe do Niemiec należy w ciągu 14 dni zameldować się w urzędzie (Anmeldung w Bürgeramt lub Einwohnermeldeamt). Wymaga to paszportu lub dowodu osobistego oraz potwierdzenia adresu zamieszkania (Wohnungsgeberbestätigung) od wynajmującego.

Numer podatkowy (Steuer-Identifikationsnummer) zostanie wysłany pocztą w ciągu kilku tygodni po zameldowaniu. Jest niezbędny do legalnego zatrudnienia i rozliczania podatków.

Ubezpieczenie zdrowotne w Niemczech jest obowiązkowe. Pracownicy automatycznie są objęci publicznym ubezpieczeniem (gesetzliche Krankenversicherung) - składka (około 7,3% wynagrodzenia) jest potrącana z pensji. Najpopularniejsze kasy chorych to AOK, TK (Techniker Krankenkasse), Barmer.

Otwarcie konta bankowego wymaga zameldowania. Najpopularniejsze banki to Deutsche Bank, Commerzbank, Sparkasse, N26 (online bank). Konto jest niezbędne - wynagrodzenia wypłacane są tylko przelewem.

Średnie zarobki w popularnych branżach

Poniżej przedstawiamy orientacyjne wynagrodzenia netto miesięcznie w najpopularniejszych branżach zatrudniających Polaków (po odliczeniu podatków około 25-35% i składek):

• Produkcja przemysłowa (operatorzy, monterzy): 1,500-2,200 EUR netto, z dodatkami zmianowymi 1,800-2,600 EUR netto
• Magazyn/logistyka (kompletowanie, pakowanie): 1,400-1,900 EUR netto, z uprawnieniami na wózki widłowe 1,600-2,200 EUR netto
• Kierowcy ciężarówek krajowi: 1,700-2,600 EUR netto, międzynarodowi 2,000-3,000 EUR netto
• Kierowcy dostawczy/kurierzy: 1,500-2,000 EUR netto
• Budownictwo pomocnicy: 1,400-1,900 EUR netto, fachowcy 1,900-2,800 EUR netto, specjaliści 2,700-4,000 EUR netto
• Sprzątanie: 1,300-1,700 EUR netto w pełnym wymiarze, na własny rachunek 2,000-3,500 EUR netto
• Praca sezonowa przy zbiorach: 1,500-2,500 EUR netto miesięcznie w sezonie
• Gastronomia kuchnia: 1,500-2,200 EUR netto, szefowie kuchni 2,400-3,500 EUR netto
• Opieka nad osobami starszymi (24h): 1,800-2,800 EUR netto za dwutygodniowy turnus
• Pielęgniarki z niemieckimi kwalifikacjami: 2,400-3,400 EUR netto

Pamiętaj, że od 2024 roku płaca minimalna w Niemczech wynosi 12,41 EUR brutto za godzinę (około 1,900 EUR brutto miesięcznie przy pełnym etacie), co przekłada się na około 1,350-1,450 EUR netto.

Koszty życia w Niemczech

Koszty życia w Niemczech są wyższe niż w Polsce, ale znacznie niższe niż w krajach skandynawskich czy Szwajcarii. Zakwaterowanie przez agencję to 200-400 EUR, samodzielny wynajem pokoju 300-600 EUR (w dużych miastach 400-800 EUR). Jedzenie 250-400 EUR (gotowanie w domu), transport 60-100 EUR, inne wydatki 100-200 EUR.

Łączne miesięczne koszty życia wynoszą około 800-1,500 EUR w zależności od stylu życia i lokalizacji. Po ich odliczeniu, realne oszczędności to 500-1,500 EUR miesięcznie dla pracowników fizycznych.

Zalety i wyzwania pracy w Niemczech

Do niewątpliwych zalet należą: bliskość Polski (możliwe weekendowe wyjazdy), stabilna gospodarka, uczciwe traktowanie pracowników, dobrze rozwinięta infrastruktura, silne związki zawodowe chroniące prawa pracowników, dostępność pracy bez znajomości języka.

Wyzwania to: niemiecki formalizm i biurokracja, bariera językowa w życiu codziennym, niemiecka mentalność (dystans, przywiązanie do procedur), czasami niższe zarobki netto niż w Skandynawii, konkurencja ze strony innych migrantów.

"Niemcy to nie jest eldorado, ale stabilny, przewidywalny kraj. Wiesz czego się spodziewać. Zasady są jasne, prawa chronione. Można tu realnie zaoszczędzić i zbudować przyszłość" - podsumowuje Joanna Mazurek-Schmidt.

Praktyczne porady przed wyjazdem

Przed wyjazdem zgromadź rezerwę finansową około 800-1,200 EUR na pokrycie pierwszych kosztów. Pierwsza wypłata następuje zazwyczaj po miesiącu pracy.

Przygotuj dokumenty: ważny dowód osobisty lub paszport, europejską kartę ubezpieczenia EKUZ (na pierwsze miesiące), CV po niemiecku lub angielsku, referencje od poprzednich pracodawców, certyfikaty zawodowe z tłumaczeniem.

Naucz się podstaw niemieckiego - nawet 100 słów i zwrotów znacząco ułatwi funkcjonowanie. "Guten Tag" (dzień dobry), "Danke" (dziękuję), "Bitte" (proszę), "Entschuldigung" (przepraszam) to absolutne minimum.

Sprawdź agencję rekrutacyjną - czytaj opinie na forach, w grupach na Facebooku, unikaj podejrzanie dobrych ofert. Rzetelne agencje mają przejrzyste umowy i jasne warunki.

Dołącz do polskich grup ("Polacy w Niemczech", "Praca w Niemczech") - to nieocenione źródło praktycznych informacji, ostrzeżeń przed nieuczciwymi pracodawcami i wsparcia.

Czy warto jeszcze pracować za Odrą?

Praca w Niemczech to wciąż jedna z najlepszych opcji dla polskich emigrantów zarobkowych. Bliskość geograficzna, stabilny rynek pracy, przyzwoite zarobki i dostępność zatrudnienia bez znajomości języka sprawiają, że Niemcy pozostają numerem jeden wśród kierunków emigracyjnych.

Czy warto? Dla większości Polaków odpowiedź brzmi: tak. Niemcy oferują realną szansę na poprawę sytuacji finansowej, zdobycie doświadczenia zawodowego i oszczędności, które byłyby niemożliwe do zgromadzenia w Polsce w podobnym czasie. A bliskość sprawia, że nie musisz rezygnować z kontaktu z rodziną i przyjaciółmi.

Niemcy to nie są łatwe pieniądze - to ciężka praca, adaptacja, czasem samotność. Ale dla zmotywowanych, pracowitych i dobrze przygotowanych Polaków to kraj, który nagradza uczciwość i zaangażowanie. I nadal taki pozostaje.

Bibliografia

1. Bundesagentur für Arbeit (BA), "Arbeitsmarkt kompakt - Ausländische Beschäftigung" (2024)

2. Statistisches Bundesamt (Destatis), "Migration und Integration - Erwerbstätigkeit" (2024)

3. Bundesministerium für Arbeit und Soziales, "Mindestlohn und Arbeitsrecht" (2024)

4. Institut für Arbeitsmarkt- und Berufsforschung (IAB), "Polnische Arbeitnehmer in Deutschland" (2024)

5. Indeed.de / StepStone.de, "Gehaltsreport und Jobmarkt-Analysen" (2024)

6. DGB (Deutscher Gewerkschaftsbund), "Faire Mobilität - Rechte für mobile Beschäftigte" (2023)

7. Make it in Germany (official portal), "Working in Germany for EU citizens" (2024)

8. Bundesministerium der Finanzen, "Steuerrecht für ausländische Arbeitnehmer" (2024)

9. GKV-Spitzenverband, "Krankenversicherung für ausländische Arbeitnehmer" (2024)

10. Polskie Konsulaty Generalne w Niemczech, "Informator dla polskich pracowników" (2023)

O autorze

Bartosz Krawczyk jest dziennikarzem ekonomicznym i ekspertem ds. emigracji zarobkowej do Niemiec, specjalizującym się w prawach pracowników migrujących oraz analizie niemieckiego rynku pracy. Od 14 lat dokumentuje doświadczenia polskich emigrantów w Niemczech, przeprowadzając wywiady w zakładach pracy, agencjach rekrutacyjnych i ośrodkach pomocy dla migrantów. Absolwent dziennikarstwa na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu oraz studiów podyplomowych z zakresu prawa pracy i migracji na Uniwersytecie w Berlinie. Przez siedem lat mieszkał w Niemczech, gdzie pracował jako konsultant w międzynarodowej agencji rekrutacyjnej specjalizującej się w pracownikach z Europy Wschodniej, a następnie jako rzecznik prasowy polskiej organizacji wspierającej migrantów. Mówi biegle po niemiecku i angielsku. Prowadzi popularny blog "Niemiecki Realnie" oraz kanał YouTube "Praca w Niemczech bez ściemy", w którym demaskuje nieuczciwych pośredników, wyjaśnia prawa pracowników i dzieli się praktycznymi poradami. Współpracuje z największymi polskimi portalami emigracyjnymi, magazynami ekonomicznymi oraz niemieckimi związkami zawodowymi (DGB, IG Metall). Autor książki "Niemcy dla pracowników. Praktyczny przewodnik po niemieckim rynku pracy" (2022), która stała się pozycją obowiązkową dla osób planujących emigrację zarobkową. Regularnie prowadzi szkolenia "Twoje prawa w Niemczech" dla pracowników tymczasowych oraz webinary dla osób planujących wyjazd. Współpracuje z projektem "Faire Mobilität" wspierającym mobilnych pracowników w Europie. W wolnym czasie jeździ rowerem po niemieckich trasach rowerowych (nauczył się cenić niemiecką infrastrukturę), degustuje regionalne piwa i dokumentuje przypadki łamania praw pracowniczych.

Podatki, zarobki i rynek pracy w Niemczech

Jakie formalności wizowe czekają Polaków wyjeżdżających do pracy w Niemczech?

Polacy jako obywatele UE nie potrzebują wizy ani zezwolenia na pracę w Niemczech, wystarczy ważny dowód osobisty lub paszport, który pozwala na swobodny pobyt i zatrudnienie. Po przyjeździe w ciągu 14 dni należy dokonać meldunku w urzędzie meldunkowym (Anmeldung), co wymaga potwierdzenia adresu od wynajmującego i jest niezbędne do uzyskania numeru podatkowego. Formalności są proste, ale biurokracja wymaga terminowości, by uniknąć kar.

Jakie dokumenty przygotować przed wyjazdem do Niemiec na pracę?

Przed wyjazdem do Niemiec przygotuj ważny dowód osobisty lub paszport, europejską kartę ubezpieczenia zdrowotnego (EKUZ) na pierwsze miesiące, CV po niemiecku lub angielsku oraz referencje i certyfikaty zawodowe z tłumaczeniem, np. dla kierowców ADR. Do otwarcia konta bankowego potrzebne jest potwierdzenie meldunku, a numer podatkowy przychodzi pocztą po Anmeldung. Aktualne dokumenty ułatwiają szybki start i uniknięcie opóźnień w zatrudnieniu.

Jakie podatki i zarobki obowiązują w pracy w Niemczech?

Podatki w Niemczech są potrącane automatycznie z wynagrodzenia na poziomie 25-35% brutto, w tym podatek dochodowy i składki socjalne, z minimalną płacą 12,41 EUR brutto na godzinę, co daje netto około 1350-1450 EUR miesięcznie przy pełnym etacie. W branżach jak budownictwo zarobki sięgają 2800-6000 EUR brutto, a po odliczeniach netto 1500-4000 EUR. Numer podatkowy jest kluczowy do rozliczeń i zwrotów.